Deel 3: het Bécodok
Ook voor dit deel van de wandeling is het metrostation IJzer een ideaal startpunt. Wie dit deel van de wandeling tegelijk met deel 4 wil doen verlaat deel 3 na A en doet B op zijn terugweg.
A. Naar het Redersplein
We stappen net zoals bij de vorige wandeling naar de Sainctelettesquare, maar nu aan de andere zijde, langs het Maximilaanpark en de boerderij Maxi Mille Liens die er in gevestigd is, waar kinderen kennis kunnen maken met hoevedieren.
Voor ons zien we de voormalige Citroëngarage, nu in verbouwing om Kanal te huisvesten het Brussels Museum voor Hedendaagse Kunst, een samenwerking tussen het Brussels Gewest en het Centre Pompidou uit Parijs. Wie dit gebouw vergelijkt met het aan de overzijde staande appartementsgebouw zou niet geloven dat ze uit dezelfde periode stammen, de jaren 1930. We stappen de voormalige toonzaal voor auto’s voorbij en komen langs de andere gebouwen die meer in stijl van de rest van het plein zijn opgetrokken.
Bijzondere aandacht hebben we voor het gebouw waar het Kaaitheater gehuisvest is. Hier bevond zich in het verleden een lunapark, dat tijdens de grote oorlog dienst deed als opslagplaats voor het Duitse bezettingsleger. Eind jaren 1920 brachten aan de ene kant een grote verzekeringsmaatschappij en aan de andere kant het kapitaal bijeen dat nodig was voor de oprichting van een theatergebouw. In 1932 was de bouw klaar en telde de grote theaterzaal 1500 plaatsen en was er ook ruimte voor een café-restaurant en kantoren. Vandaag is dit het Kaaitheater, dat net zoals de KVS over een tweede locatie beschikt met de Kaaistudio’s en bevindt zich in dit gebouw ook het met het theater verbonden Kaaicafé.
Het laatste gebouw voor het kanaal was jarenlang de administratieve zetel van de Vlaamse Gemeenschapscommissie en huisvest nu het Brussels Huis van de Mens. We zien ook aan deze zijde van de brug één van de beelden van Ernest Wijnants.
We komen hier aan het Bécodok, dat aanvankelijk Verbindingsdok genoemd werd omdat het de verbinding maakte tussen het kanaal van Charleroi en de haven van Brussel bij het dempen van de verbinding via de Diksmuidelaan. Het dok werd achteraf genoemd naar Henri de Béco, gouverneur van de provincie Brabant (1906-1925) en in die hoedanigheid ook voorzitter van de Raad van Bestuur van de n.v. Zeekanaal en Haveninrichtingen van Brussel.
Voor onze wandeling slaan we rechtsaf langs de Akenkaai. Het eerste wat we zien is een flink uit de kluiten gewassen electriciteitskabine. Aan deze kaai vonden gedurende ruim 15 jaar de hoofdactiviteiten van Brussel Bad plaats, waarbij men ontspanning zoals aan zee wou aanbieden aan de Brusselaars, naar het voorbeeld van Paris Plage. De werken aan de Citroën garage -waarvan we hier een zijkant zien- voor de ombouw tot museum deden in 2019 Brussel Bad uitwijken.
Begin deze eeuw begon de Haven van Brussel met de heraanleg van deze kaai tot een gezellige wandelplaats langs het water. De gezondheids crisis die sinds maart woedt deed de Haven besluiten tot solidariteit en ze stelde de kaai ter beschikking voor het bedelen van maaltijden aan de vluchtelingen die tot daarvoor in het Maximiliaanpark doorgingen.
Werken verder langs de kaai maken het niet mogelijk deze weg tot het einde te volgen en dus verlaten we de kaai aan het einde van het Citroëngebouw langs de Ruimingskaai waar de gebouwen van de stad Brussel de stedelijke reinigingsdienst huisvesten. Van hieruit vertrekken de reinigingswagens om de straten van de stad proberen netjes te houden, wat ondanks grote inspanningen niet steeds evengoed lukt.
Aan de Willebroekkaai gaan we naar rechts. Voor ons ligt het Maximiliaanpark en daarachter zien we een aantal appartementsblokken opgetrokken in de jaren 1970 en gekend als de Amelinckx blokken naar het bouwbedrijf dat ze oprichtte. Hoogbouw achter de niet zoveel jaren eerder vernielde Noordwijk.
Eens voorbij het gebouw van de Stad Brussel komen we aan enkele nieuwe appartementsgebouwen, waarvan een zijde zicht op het kanaal heeft. Tussen deze gebouwen in wordt een nieuwe oplopende weg aangelegd, niet als toegangsweg voor de nieuwbouw, maar om de aanleg van een nieuwe brug voor openbaar en traag verkeer mogelijk te maken in een “rechte” lijn met de Bolivarlaan die uitgeeft op het Noordstation. Als we naar het Noordstation kijken vallen ons meteen aan beide zijden van de weg de WTC torens op, die het begin moesten worden van een van de meest megalomane projecten uit de jaren 1950-1970: een stad met twee verdiepingen: gemotoriseerd verkeer beneden en de voetgangers 15m hoger. Dit zou het doortrekken van autosnelwegen tot in het centrum mogelijk maken. Een ander punt waar dit te zien is is aan het De Brouckèreplein waar de twee torengebouwen ook een hoge sokkel hebben waarboven de kantoortoren uittroont.
Even verder gaan we terug naar de Akenkaai langs de Dijlestraat. Tussen dit punt en het Redersplein waar zich de volgende brug over het kanaal bevindt zien we alleen maar recente bebouwing. De oude industriële gebouwen en stapelplaatsen werden gesloopt en vervangen door appartementsgebouwen. Eén ervan spring in het oog door zijn hoogte; de Up-site met een 143m hoge 42 verdiepingen tellende woontoren met luxe appartementen die aan prijzen van minstens een half miljoen euro voor een appartement met drie slaapkamers verkocht werden. In de pers kon al vernomen worden dat er klachten zijn over lekken in de muren en vloeren. Maar men woont hoog langs het water.
Er loopt wel een aangename wandelboulevard langs dit deel van de Akenkaai die ons naar de Redersbruggen brengt. Twee bruggen: één voor het gewone verkeer en één voor de spoorweg. Deze laatste is al enkele tientallen jaren buiten gebruik en er staan nu een oude locomotief en wagon uitgestald. Deze spoorweg verbond de site van Thurn en Taxis met de bedrijven langs de Groendreef.
B. Langs de Havenlaan
We steken de brug over en komen langs de huidige zetel van de Haven van Brussel. Een gebouw in Art Décostijl uit de jaren1930. Best een bezoek waard tijdens een Havenfeest of Open monumentendg met de mooie trap waarachetr een hoog glasraan en op de eerste verdieping een stijlvolle vergaderzaal. Eens hier voorbij komen we aan de Havenlaan. Aan de overzijde van deze laan, die gezien de staat van het wegdek best een plaats in Parijs-Roubaix zou verdienen, zijn de jongte jaren op de voormalige spoorwegsite van Thurn en Taxis de nieuwe gebouwen van Leefmilieu Brussel en van de Vlaamse Gemeenschap verrezen, maar er werd voldoende plaats vrijgehouden voor de aanleg van een buurtpark, dat langs de spoorwegbedding doorloopt tot in Laken.
Vroeger lag hier een belangrijke spoorwegbundel. De spoorwegen hebben in België altijd uitgeblonken in concurrentie met de waterweg als het over goederenvervoer gaat. De trein reed zelfs binnen in de stapelhuizen die de Haven hier beheerde.
We steken de Havenlaan over aan de verkeerslichten en zien hier nu het statige Koninklijk Entrepot. Het gebouw werd opgericht ter uitvoering van de douane wetgeving die elke stad verplichtte een entrepot ter beschikking te stellen van de douane. Maar het was ruimer dan dat: er waren ook vrije stapelplaatsen waar goederen die niet meer onderworpen waren aan douanecontrole konden opgeslagen worden. Het gebouw telt verschillende verdiepingen en het was vrij gemakkelijk om goederen met katrollen naar boven te hijsen waar ze lange tijd opgeslagen bleven. In het midden van de voorgevel merken we niet alleen de klok op, maar net daaronder de wapenschilden van België, de stad Brussel en de (destijds unitaire) provincie Brabant – niet toevallige de drie grote aandeelhouders van de n.v. die dit gebouwencomplex bouwde. Het gebouw raakte als entrepot in onbruik in de jaren 1970 en werd door de Haven verkocht aan privé investeerders die het verbouwden tot kantoren, handelszaken en horeca. Tijdens Open monumentendagen is het gebouw vaak te bezoeken.
Achter dit gebouw, zichtbaar van de Picardstraat (de straat naar rechts aan de volgende verkeerslichten), bevinden zich nog het Hotel de Douanes, waar de administratie der douane zetelde en een postgebouw beide in dezelfde stijl als het stapelhuis, maar veel belangrijker zijn de stapelhuizen verder in de straat, waar men dank zij een voor het begin van de 20° eeuw revolutionaire bouwstijl de volledige breedte van het gebouw overspannen werd zonder steunpunten en men dus onbelemmerd in het gebouw heen en weer kon met goederen.
Keren we terug naar de Havenlaan dan zien we net tegenover de Picardstraat braakliggend terrein. Aan de overkant van het kanaal verrijst de eerste aanleg van de weg naar de nieuwe brug, die hoger komt te liggen dan de brug aan het Redersplein en dit omwille van een overeenkomst tussen de drie gewesten om er bij nieuwe bruggen voor te zorgen dat een doorvaart op de waterweg voor drie niveaus containers gewaarborgd wordt.
Op dit terrein bevindt zich nu Allee di Kaai, een project van Toestand , dat in samenwerking met Leefmilieu Brussel ontstond in 2014. Met 9.000 m² binnen-en buitenruimte is Allee du Kaai ook meteen Toestand’s grootste project. Allee du Kaai biedt onderdak aan een 30-tal organisaties die er allerlei activiteiten ontwikkelen voor erg diverse doelgroepen, zowel uit de buurt als uit heel het gewest. Dat gaat o.a. van zeefdrukken, fietsherstellingen en conversatietafels tot een heus binnenskatepark en een volkskeuken. Jaarlijks kent het project zo’n 40.000 bezoekers
De industrie en groothandel die zich hier vroeger bevond moest rond de eeuwwisseling wijken om de zone rond het Bécodok terug te geven aan de stad. Aan de overzijde van de Havenlaan een reeks gebouwen in een zelfde stijl daterend van de laatste jaren van vorige eeuw: de zetels van Henkel en KBC, die naar stijl fel afsteken bij hun omgeving.
Langs de kanaalzijde werd een ruimte aangelegd die het mogelijk maken te genieten van de waterweg, met een wandelstrook en een aanlegsteiger die gebruikt wordt toeristische tochten langs het kanaal zowel richting Antwerpen als naar het zuiden met het het hellend vlak van Ronquières.
We steken nu eerst de Havenlaan en dan onmiddellijk ook de Leopold II laan over. In het midden van de oversteek op een rustpunt tussen de in- en uitrit van de tunnel staat het monument voor de oprichters van de zeehaveninrichtingen van Brussel, een werk van de toenmale directeur van Molenbeekse academie beeldende kunsten. Bij de aanleg van het viaduct van Koekelberg werd het hier weggehaald en verplaatst naar de voorhaven aan het kruispunt van de Werkhuizenkaai en de Vilvoordselaan. Na de heraanleg van de omgeving werd het begin deze eeuw teruggebracht naar zijn oorspronkelijke plaats, net voor de plaats waar het kanaal naar Charleroi overging in het Zeekanaal.
Voor we het kanaal terug oversteken merken we nog het beeld van de hand van Brussel kunstenaar Tom Frantzen op: de Vaartkapoen, een ode aan de plaatselijk stoere havenwerkers die vaak een kat en muis spelletje speelden met de politie.
Eens over de brug keren we terug naar huis.
Vanaf 22 mei leest u het vervolg
©
