Zoveel meer dan de Dulle Griet: Bezoek aan Mayer van den Bergh

Op zaterdag 19 oktober bezoeken we het interessante Museum Mayer van den Bergh in Antwerpen. Ook bij dit bezoek aan Antwerpen wandelen we in de namiddag met de gidsen van Antwerpen SurplAce door weer een andere wijk van de stad.

Frédéric Henri Godefroid Emile Constantin (Fritz), ridder Mayer van den Bergh (°Antwerpen 1858 - +Antwerpen 1901), is zijn volledige naam. Hij was een verwoed kunstverzamelaar en een uitstekend kunsthistoricus. Er is weinig bekend over Mayer van den Bergh. Hij blijft gedurende zijn korte leven ongehuwd en woonde bij zijn moeder in de Lange Gasthuisstraat in Antwerpen en op het kasteel Pulhof in Wijnegem. Vader Emil Mayer, een Duitse zakenman uit Keulen, vestigde zich in Antwerpen en handelde in specerijen en farmaceutische producten. Moeder Henriëtte van den Bergh was de dochter van een welgestelde Antwerpse zakenman. Hun oudste zoon Fritz Mayer studeerde nog aan de Gentse universiteit toen zijn vader stierf. Hij brak zijn studies af en ging bij zijn moeder wonen. Wanneer hij later in de adelstand wordt verheven, laat hij de achternaam van zijn moeder aan de zijne toevoegen en heet hij vanaf dan Fritz Mayer van den Bergh. Zijn broer Oscar zal het familiebedrijf voortzetten.

Dankzij zijn rijke afkomst kan Fritz Mayer zich wijden aan zijn grote passie: kunst verzamelen. Hij wordt al snel een expert in textiel en oude munten. Mayer verzamelt, maar in 1892 verkoopt hij ook het grootste deel van zijn collectie om zich dan vooral toe te leggen op schilder- en beeldhouwkunst. Maar hij heeft ook aandacht voor glas, porselein, edelsmeedkunst en nog veel meer. Zo weet hij de volledige collectie van de Parijse verzamelaar, Carlo Micheli, via diens dochter te verwerven. Voor de aankoop ervan spendeert hij zowat zijn ganse kapitaal en moet hij zelfs een lening aangaan. Van de 451 stukken zal hij er later bijna 300 verkopen.

Tijdens zijn laatste drie levensjaren koopt hij de stukken aan die nu de belangrijkste zijn van het museum. In 1901, na een ongeluk bij het paardrijden, zal hij na enkele maanden overlijden. Hij had reeds lang de wens om een eigen museum op te richten. Drie jaar na zijn dood zal zijn moeder, die zelf ook kunstverzamelaar was, die wens waarmaken.

Tegenwoordig is Pieter Bruegel de Oude een bekende naam in de kunstgeschiedenis. In de tijd van Fritz Mayer van den Bergh was hij niet echt bekend en had hij een bedenkelijke, boerse reputatie. Fritz Mayer van den Bergh had een bewondering voor Bruegel en bezit prenten van Bruegel en enkele schilderijen van zijn zonen Pieter Bruegel de Jonge en Jan Bruegel. De opmerkzame verzamelaar die hij was, weet in 1894 op een veiling in Keulen het schilderij van Bruegel 'Dulle Griet' te kopen. Enkele jaren later koopt hij ook 'Twaalf spreuken op borden' van Bruegel. Het Breviarium (met hoofdletter) Mayer van den Bergh en enkele andere werken, waaronder die van Bruegel, behoren tot de topstukken van het museum. Neem maar eens een kijkje op https://www.museummayervandenbergh.be/nl/content/topstukken.

Het schilderij 'Dulle Griet' werd in 2017 in het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium in Brussel onderzocht en gerestaureerd. Daarbij kwam niet alleen de originele kleurenpracht opnieuw tevoorschijn maar het onderzoek leidde ook tot opzienbarende ontdekkingen. Na de grote Bruegel-tentoonstelling in Wenen is de 'Dulle Griet' weer thuis in Antwerpen.

Tijdens ons bezoek aan het museum maken we kennis met de boeiende figuur Frits Mayer van den Bergh, zijn voorkeuren, enkele topstukken van het museum en hoe hij ze verzamelde.

Na de middagpauze voor een vrije lunch ontmoeten we elkaar om 13.25 uur op de Groenplaats aan het standbeeld van Rubens. Van daaruit maken we een rondleiding van één uur 'Rondom de Boerentoren' met de sympathieke en kundige gidsen van de vereniging Antwerpen SurplAce.

Praktisch:
Afspraak op zaterdag 19 oktober 2019 om 9.20 uur in de lokettenzaal van Station Mechelen. We nemen de trein om 9.29 uur naar Antwerpen, met de tram rijden we naar het premetrostation Groenplaats, vandaar wandelen we naar het museum Mayer van den Bergh. Wie op eigen houtje reist, wordt verwacht om 10.15 uur aan de balie van het museum, Lange Gasthuisstraat 19, 2000 Antwerpen. Na de vrije lunch, afspraak om 13.25 uur aan het standbeeld van Rubens op de Groenplaats voor de wandeling 'Rondom de Boerentoren' met gidsen van Antwerpen SurplAce.

tekst: Jos Keunen
foto's: Museum Mayer van den Bergh

Inschrijven voor 21 september bij Chris De Mey via mechelen@cultuursmakers.be en betalen op rekeningnummer BE90 4066 0651 4132 met vermelding van de code 19/10/2019.